Нягтлан бодох бүртгэл - 1

ÍßÃÒËÀÍ БОДОХ БҮРТГЭЛИЙН ТУХАЙ ОЙЛГОЛТ,

ҮҮСЭЛ ХӨГЖИЛ

1.                  ÍÁÁ ãýæ þó âý?

2.                  НББ-н олон улсын байгууллагуудын тухай

3.                  НББОУС-н тухай

. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë ãýäýã íü: ýäèéí çàñãèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã òîîöîí õýìæèõ, áîëîâñðóóëàõ, ìýäýýëýõ ñèñòåì þì.

ÍÁÁ-í çîðèëãî: íèéò ìýäýýëýë õýðýãëýã÷äèéã ýäèéí çàñãèéí øèéäâýð ãàðãàõàä øààðäëàãàòàé ñàíõ¿¿ãèéí ìýäýýëëýýð õàíãàõàä ÷èãëýíý.

ÀÀÍ-í ñàíõ¿¿ãèéí ìýäýýëëèéã àøèãëàæ áàéãàà áàéãóóëëàãà áóþó èðãýä íü ìýäýýëýë õýðýãëýã÷èä þì. Îëîí ÿíçûí õýðýãöýý, øààðäëàãà, çîðèëãî á¿õèé íèéò ìýäýýëýë õýðýãëýã÷äèéã ãàäààä äîòîîä ãýæ àíãèëæ áîëíî.

Ãàäààä ìýäýýëýë õýðýãëýã÷èä íü êîìïàíèé ¿éë àæèëëàãààíä øóóä îðîëöîãäîãã¿é ñàíõ¿¿ãèéí õóâüä øóóä áîëîí øóóä áóñ õàðèëöààòàé ýòãýýä¿¿ä áàéäàã. Гадаад мэдээлэл хэрэглэгчдийг ºíãºðñºí ¿åèéí áóþó ñàíõ¿¿ãèéí á¿ðòãýëýýð ãàðñàí ìýäýýëëýýð õàíãàäàã.

Ñàíõ¿¿ãèéí á¿ðòãýë íü: Áàòëàãäñàí ñòàíäàðòûí äàãóó áîäèò áàðèìòàíä òóëãóóðëàí àæ àõóéí íýãæèéí ñàíõ¿¿ãèéí ìýäýýëëèéã íèéò ìýäýýëýë õýðýãëýã÷äýä ò¿ãýýäýã á¿ðòãýëèéí ñèñòåì þì. Ñàíõ¿¿ãèéí á¿ðòãýë íü àæ àõóéí íýãæèä ãàðñàí ìºí㺺ð èëýðõèéëýãäýõ áîëîìæòîé àæèë ã¿éëãýýã õîëáîãäîõ ñòàíäàðòûí äàãóó á¿ðòãýëä òóñãàæ, öàã õóãàöààíû òîäîðõîé ¿åýð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áýëòãýõ çàìààð íèéò ìýäýýëýë õýðýãëýã÷äèéã ìýäýýëëýýð õàíãàäàã.

Äîòîîä ìýäýýëýë õýðýãëýã÷èä íü êîìïàíèéí ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíä øóóä îðîëöäîã, êîìïàíèéí ¿éë àæèëëàãààã ¿ð àøèãòàé ÿâóóëàõ çîðèëãîîð á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéã àøèãëàäàã. Äîòîîä ìýäýýëýë õýðýãëýã÷èä íü ñàíõ¿¿ãèéí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëëèéã àøèãëàõààñ ãàäíà ºíãºðñºí , îäîî, èðýýä¿é ¿åèéí á¿õ ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã áóþó óäèðäëàãûí á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéã àøèãëàõ шаардлагатай байдаг.

Óäèðäëàãûí á¿ðòãýë íü: øààðäëàãàòàé ìýäýýëëèéí á¿õ ýõ ¿¿ñâýðèéã àøèãëàí ñóäàëãàà øèíæèëãýý õèéæ, ò¿¿íäýý òóëãóóðëàí öààøäûí ¿éë àæèëëàãààíû òºñºâ òºëºâëºãºº çîõèîõ óäèðäëàãûí îíîâ÷òîé øèéäâýð ãàðãàõ çýðýãò àøèãëàõ äîòîîä ìýäýýëëèéí ñèñòåì þì.

НББ-н олон улсын байгууллагуудын тухай

1. Нягтлан бодох бүртгэлийголонулсынтүвшиндижилсгэхзорилгобүхийдараахолонулсынбайгууллагууд байдаг.
2. Олон улсын нягтлан бодогчдын холбоо(ОУНБХ)
3. Олон улсын нягтлан бодох бүртгэлийнстандартынзөвлөл(ОУБСЗ)

ÍÁÁ-í ìýðãýæëèéí ñàëáàð

Íÿãòëàí áîäîã÷èä äàðààõ ñàëáàðò àæèëëàí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéã áýëòãýõýýñ ãàäíà íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, õºãæ¿¿ëýõ ¿éëñýä õóâü íýìðýý îðóóëæ áàéäàã.

1.      Àæ àõóéí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë: (Private accounting) ýíý ñàëáàðò íÿãòëàí áîäîã÷äûí äèéëýíõ õóâü íü àæèëëàäàã. Àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûí ÍÁÁ-ã õºòºëæ, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí áýëòãýõ, çàðäàë, óäèðäëàãûí á¿ðòãýë õºòëºõ, õÿíàëò øàëãàëò õèéõ çýðýã àæèë ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýäýã.Аж ахуйн нягтлан бодогчид дараах албан тушаалыг хашиж болно.

• Ерөнхий нятлан бодогч
• Дотоод аудитор
• Бүртгэл, санхүүгийн мэргэжилтэн
•  Ахлах нятглан бодогч
• Тооцооны нягтлан бодогч

1. Íèéòèéí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë (Public accounting, Ìýðãýøñýí íÿãòëàí áîäîã÷) ÍÁÁ-í ìýðãýæëèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã. Ìýðãýøñýí íÿãòëàí áîäîã÷ íü òîäîðõîé øàëãàëò, øàëãóóðò òýíöñýí ìýðãýæëèéí ºíäºð ìýäëýã, ÷àäâàð, äàäëàãàòàé ìýðãýæèëòí¿¿ä áàéäàã.
2.  Òºñºâò áàéãóóëëàãûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë(Government accounting) Òºðèéí ÷èã ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýäýã òºñºâò áàéãóóëëàãûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéã õºòºëæ, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã ãàðãàäàã. Óã ñàëáàðûí íÿãòëàí áîäîã÷èä äàðààõ àæèë ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýäýã.
3. ÍÁÁ-í ìýðãýæëèéí áîëîâñðîë:(Accounting education) Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ìýðãýæèëòýí áýëòãýõ, ÍÁÁ-í ñóäàëãàà øèíæèëãýý õèéæ á¿ðòãýëèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã.

Нягтлан бодох бүртгэл-бусад салбар: НББ-н мэдлэгээ ашиглан тухайн салбартаа ажил үүргээ гүйцэтгэдэг мэргэжилтнүүд хамаарна. Тухайлбал: зээлийн эдийн засагч, санхүүгийн шинжээч, брокер, андеррайтер, хөрөнгийнүнэлгээний мэдээллийн системийн инженер, захирал зэрэг юм.